Σημείωμα της Ελένης Τζιρτζιλάκη

Αφετηρία αποτέλεσε ένα περιπατητικό εγχείρημα, αφιερωμένο στην αδελφή της μητέρας μου Ελένη-Νίτσα Παπαγιαννάκη,  με το αντιστασιακό όνομα Ηλέκτρα η οποία εντάχθηκε στο Δημοκρατικό Στρατό της Ελλάδας στην Κρήτη το 1947.Η  σιωπηλή περιπατητική δράση ήταν μια συλλογική επίσκεψη στον τόπο της μάχης όπου η Ηλέκτρα και άλλοι συναγωνιστές της σκοτώθηκαν λίγο πριν τη λήξη του εμφυλίου πολέμου. Η δράση έλαβε χώρα το 2015 στα απόκρημνα Λευκά Ορη κοντα στο χωριό Καλλικράτης ως in situ επούλωση του προσωπικού αλλά και συλλογικού τραύματος. Προηγήθηκε έρευνα στο Ιστορικό Αρχείο και στο Αρχείο της πόλης των Χανίων στον τύπο της εποχής,συνεντεύξεις με τους επιζήσαντες συντρόφους της και συγγενείς. Αποτέλεσμα ήταν ένα βιβλίο και στη συνέχεια ένα ντοκιμαντέρ  με τον τίτλο Αντάρτισσα Νίτσα -Ελένη Παπαγιαννάκη. Ακολούθησε νέα έρευνα και για τις 14 γυναίκες που βγήκαν στο βουνό στη δυτική Κρήτη για την αδύνατη επανάσταση που ήταν ο εμφύλιος. Εγινε ενα art-book με το υλικό της έρευνας που ηταν χάρτες,υλικό απο το τύπο της εποχής, προφορικές μαρτυρίες ,φωτογραφίες,ζωγραφική και σχηματίστηκαν οι μικρές η μεγάλες ιστορίες τους. Η καλλιτεχνική πράξη  “Δημόσιες αναγνώσεις Μemoria. Γυναίκες στο Βουνό”  ήταν ένα ζωντανό μνημείο που έλαβε χώρα στο Μουσείο Σύγχρονης Τεχνης στο Ρέθυμνο  τον Οκτώβριο του 2019 ,και επιχειρεί να φέρει στο φως, τις ιστορίες και τις ζωές τους – ζωές που αφανίστηκαν και λησμονήθηκαν που εμειναν αόρατες – ,συμβάντα και τόπους, μαρτυρίες και αρχεία, αφηγήσεις και εικόνες, δίνοντας χώρο, σώμα και φωνή σε πράξεις επανάκτησης και μνημοσύνης. Οι τόποι, οι μαρτυρίες  και τα αρχεία σε αυτή την διαδικασία αποκτούν ιδιαίτερη σημασία.

Φωτογραφίες: Ελένη Τζιρτζιλάκη, Νομαδική Αρχιτεκτονική